99 درصد موارد جدید شناسایی شده ابتلا به بیماری ایدز مواردی است که از طریق ارتباط جنسی غیر ایمن مبتلا شده اند."

بیش از دو دهه است که بیماری پر خطر ایدز به ایران آمده است. بیماری که در ابتدا در کشور ما به گفته پزشکان متخصص از طریق تزریق افراد معتاد گسترش پیدا می کرد و ایران جدای از کشورهای آمریکایی و اروپایی در ابتدا با انتقال این بیماری از طریق ارتباط جنسی مواجهه نبود. این در حالی است که این روزها متخصصان تنها راه انتقال این بیماری را در کشورمان تماس های کنترل نشده جنسی می دانند. مسئله ای که به گفته دکتر مینو محرز ، رئیس مرکز تحقیقات ایدز وزارت بهداشت نشان می دهد که ما در حال حاضر جامعه ای سرشار از رفتارهای ناهنجار و کنترل نشده داریم. هیجاناتی که تنها می توان با تلاش رسانه ها آن را کنترل و هدایت کرد، ایشان در این خصوص پاسخ می دهند...

به نظر می رسید با در اختیار قرار دادن سرنگ های رایگان به معتادان انتقال بیماری ایدز از طریق تزریق در کشورمان کنترل شود اما به نظر می رسد بر خلاف تلاش مسئولان در این زمینه نه تنها این بیماری کنترل نشده است بلکه با گسترش بیشتر آن در بین جوانان روبرو هستیم.

با ورود بیماری ایدز به ایران در صدد بر آمدیم تا این بیماری را با در اختیار گرفتن معتادان کنترل کنیم. برای رسیدن به این هدف هم گام های بسیاری بر داشته شد. این که تعداد کثیری سرنگ رایگان در اختیار معتادان تزریقی قرار بگیرد و از انتقال این بیماری از طریق تزریق جلو گیری شود و نیز گام های موثری در رسانه ها برداشته شد مبنی بر این که با معتاد مانند یک بیمار رفتار شود تا معتادین دست به رفتارهای پر خطر نزنند. همان طور که می دانید حتی از زندانی شدن معتادان جلوگیری به عمل آمد و هم اکنون هر معتادی که شناسایی می شود در مراکز معتبر درمان اعتیاد بستری می شود تا این افراد برای ترک اعتیاد شرایط لازم را داشته باشند. همچنین سعی شده با فراهم کردن متادون خوراکی برای معتادان در حال ترک، موقعیت مناسبی را برای ترک اعتیاد برای این افراد به وجود آوریم. این ها اقداماتی است که نشان می دهد تا چه اندازه بیماری ایدز از راه انتقال آن با تزریق توسط معتادین کنترل شده است. ضمن این که مسئولان با تلاش بی وقفه شان دست به اقدامی همچون "درمان پلیس مدار" زدند . تا معتادین را به زندان نفرستند و در مراکز ترک اعتیاد آن ها را درمان کنند.

هنوز هم می توان شاهد انتقال این بیماری از راه تزریق بود؟

راه انتقال این بیماری از راه تزریق هم هنوز آمار چشمگیری دارد. متاسفانه موارد جدید همگی به خاطر سوء مصرف مواد مخدر و تزریق دچار این بیماری می شوند.

به طور کلی در ایران این بیماری چگونه انتقال می یابد؟

تزریق با وسایل مشترک در مصرف کنندگان مواد، رابطه جنسی، دریافت خون و فرآورده های خونی و انتقال خون از مادر آلوده به کودک. اگر براساس این بخواهیم در خصوص وضعیت و الگوی ابتلا به ایدز در ایران صحبت کنیم باید صحبت های مسوولان ارشد وزارت بهداشت را تایید کنیم که الگوی ابتلا به ایدز در کشور ما همچنان اعتیاد تزریقی است. اما این روزها موارد دیگری را هم مشاهده می کنیم که تفاوت چندانی به لحاظ آماری با انتقال این بیماری از طریق تزریق ندارد.

شما اعلام کرده بودید که موارد انتقال این بیماری از طریق تماس جنسی هم به اندازه تزریق بالا رفته است حتی بیشتر. چرا؟ در این رابطه توضیح دهید؟

اول باید عنوان کنم که در گذشته و در حال حاضر در تمام دنیا انتقال بیماری ایدز از راه ارتباط جنسی کنترل نشده بوده است. موردی که ما در ایران به خاطر فرهنگی و اجتماعی که در عرف ما وجود دارد آن را دست کم گرفته ایم و از خطر این راه انتقال غافل شده بودیم. البته در این رابطه مسئولان وزارت بهداشت همه تلاش خود را به کار گرفتند اما باز هم غفلت هایی در زمینه فرهنگ سازی در رسانه ها صورت گرفت. حال باید شاهد گسترش این بیماری از طریق تماس های جنسی خارج از چهار چوب ازدواج باشیم. باید بگویم 99 درصد موارد جدید شناسایی شده ابتلا به بیماری ایدز مواردی است که از طریق ارتباط جنسی غیر ایمن مبتلا شده اند. این مسئله نگران کننده است و ما با یک بحران اجتماعی روبرو هستیم.

چرا انتقال یک بیماری از طریق تماس جنسی می تواند نشان دهنده بحران اجتماعی و رفتارهای پر خطر باشد؟

ما در موارد جدید مبتلایان به این بیماری با افرادی آشنا می شویم که در گروه سنی جوان هستند. اتفاقا بسیاری از این موارد جوانانی هستند که از هر گونه بروز رفتار پرخطر ونا هنجاری های رفتاری دور هستند اما آگاهی های آن ها به خصوص درباره کنترل بیماری ایدز کم بوده است. این جوانان در حال حاضر شرایط لازم را برای ازدواج ندارند و با معضلات عدیده ای روبرو هستند که می تواند حتی در رفتارهای اجتماعی آن ها هم تاثیر گذار باشد. اگر امروز شاهد انتقال این بیماری از طریق تماس جنسی هستیم به خاطر غفلت هایی است که در امر ازدواج انجام شده است. در حالی که ما در کشوری اسلامی زندگی می کنیم و باید همه تلاش خود را به کار گیریم تا جوانان بتوانند به راحتی ازدواج کنند. کارشناسان و مقامات بهداشتی ایران از افزایش آمار ابتلا به ویروس "اچ آی وی" از طریق رابطه جنسی ناایمن، گله مند هستند و با توجه به جمعیت جوان این کشور خواستار توجه بیشتر به آموزش همگانی در زمینه روابط جنسی شده بودند.

بعید به نظر می رسد که در این رابطه رسانه ها اقدام به فرهنگ سازی کنند!

اشتباه ما هم همین است که برای چنین مسئله ای رسانه ها را به خدمت نمی گیریم. انتقال بیماری ایدز از طریق تزریق جای خود را به آمیزش جنسی داده است. در حال حاضر دغدغه های مان را برسر مسئله اعتیاد به تماس جنسی کنترل نشده داده ایم. وزارت بهداشت در این زمینه همواره راه کار ارائه می دهد وکمیته مراقبت از درمان هم همه سعی خود را برای مقابله به کار گرفته است اما کافی نیست. من این سوال را از رسانه ها به ویژه رسانه ملی دارم. چرا این موضوع مطرح نمی شود و چرا خود سانسوری می کنیم؟ مگر نه این که وظیفه ما آگاهی بخشی به آحاد جامعه است. رسانه ها مردم را از آگاهی محروم می کنند. مگر غریزه طبیعی را می توان نادیده گرفت و امروزه شاهد بحران ها و ناهنجاری های ناشی از آن شده ایم. انکار غریزه طبیعی، انکار بیماری، انکار ابتلا شدن جوانان به این بیماری کشنده  نمی تواند بیماری کشنده ایدز را به دست فراموشی بسپارد و ما شاهدیم که این بیماری بیرحمانه در بین جوانان ما گسترش می یابد. جوانان ما گناه شان در خصوص ابتلا به این بیماری عدم آگاهی شان است.

در بسیاری از موارد شاهد ابتلا شدن جوانان به این بیماری پس از ازدواج هستیم. در این رابطه یک سوال به ذهن می رسد، چرا آزمایشات پیش از ازدواج برای ایدز نداریم؟ و چرا باید شاهد انتقال این بیماری بعد از ازدواج باشیم؟

این امکان پذیر نیست که ما بتوانیم در بین آزمایشات پیش از ازدواج آزمایشی برای تشخیص بیماری ایدز داشته باشیم. اگر هم این آزمایش به کار گرفته شود بازهم ماهیت این بیماری را نشان نمی دهد در هیچ کجای دنیا هم توصیه نمی کنند که برای تشخیص این بیماری آزمایشات غربالگری صورت گیرد چون بی فایده و هزینه بَراست و نمی تواند بر این آزمایشات استناد و تکیه کرد. در‌آمریکا این اقدام تا سال ها انجام و پی گیری شد اما پزشکان ترجیح دادند این اقدام را از راه های مقابله با این بیماری حذف کنند. در بسیاری از موارد دیده شده که این آزمایشات بیماری را نشان نداده است. ویروس HIV تا سال ها خود را نشان نمی دهد و در بدن می ماند.

آیا می توان به ریشه کن شدن این بیماری امیدوار بود؟ آینده را چگونه ارزیابی می کنید؟

هم اکنون گسترش این بیماری از طریق بی بند و باری جنسی در ایران نگران کننده شده است. مسئولان وزارت بهداشت نگران موج سوم انتشار این بیماری از طریق ارتباط جنسی هستند که هم اکنون شاهد آن هستیم.  موج اول این بیماری از طریق فرآورده‌ های خونی آلوده در ایران مطرح شد و موج دوم آن اکنون با انتقال از طریق اعتیاد تزریقی و سرنگ آلوده مطرح است. از طرفی تا وقتی که رسانه ها خطر گسترش بی وقفه این بیماری را جدی نگیرند و دست به آموزش نزنند این بیماری جامعه جوان ایرانی را بیشتر تهدید می کند چرا که الگوی انتقال این بیماری تغییر کرده است.

همواره نزد افراد راههاي انتقال ويروس HIV سوال برانگيز وابـهـام آمـيـز بـوده اسـت در ايـن مـقـالـه به تفصيل راههاي
انـتـقـال يـافـــتن اين ويروس و عواملي كه موجب انتقال آننميگردند شرح داده شده است.

ويروس HIV چگونه از فردی به فرد دیگر انتقال مي يابد

* تـمـاس مسـتقيم مـايـــعات و ترشحات آلوده بدن مانند:
مـنـي، تـرشحـات مــهبلي، شير پستانها. يعني ترشحات آلوده به ويروس HIV مي بايست مستقيما از طريق رگها، خراشها، زخمها و پارگيهاي روي پوست و يا پوششهاي مخاطي بدن همچون: چشمها، دهان، بيني، مهبل، مقعد و ذكر (آلت تناسلي مردان) وارد جريان خون فرد ديگر گردد.
1- آميزش جنسي حفاظت نشده: اعم از آميزش جنسي مهبلي، مقعدي و دهاني با فرد آلوده.

2-استفاده مشترك از سوزن سرنگهاي آلوده و ديگر ابزارهاي تزريق مواد مخدر.

3- انتقال از مادر آلوده به نوزاد در پيش از تولد، هنگام زايمان و يا شير دهي.

4-دريافت خون و فرآورده هاي خوني آلوده (به ويژه در بيماران تالاسمي و هموفيلي)

نكات بسيار مهم:

* خطر انتقال ويروس HIV حين آميزش مقعدي ميتواند بيشتر از آميزش مهبلي باشد. به اين سبب كه ديواره هاي مقعد بسيار نازك و پر از عروق خوني بوده و حين رابطه جنسي به آساني دچار پارگي عروق و خونريزي ميگردد.

* با آنكه خطر سرايت ويروس HIV حين تحريك جنسي از راه دهان از آميزش مهبلي و مقعدي كمتر است اما از آنجايي كه سرتاسر دهان از غشاء مخاطي پوشيده گرديده لذا هنگام تماس با مايع پيش مني، مني و ترشحات مهبلي ميتواند سبب انتقال ويروس گردد. هر گونه بريدگي ناشي از مسواك زدن، نخ دندان كشيدن، زخمهاي دهاني مانند تبخال و بيماريهاي لثه اي اين خطر را دو چندان ميكند.

* در افرادي كه مبتلا به بيماريهاي آميزشي ديگر (مانند سوزاك، كلاميديا، سيفليس و تبخالهاي ناحيه تناسلي) نيز ميباشند خطر انتقال ويروس HIV دو چندان ميگردد.

* اغلب اوقات در فرد آلوده به ويروس HIV هيچگونه نشانه و علامت ظاهري دال بر آلوده بودن وي وجود ندارد.

* احتمال انتقال آلودگي در هر بار آميزش ار طريق آميزش مهبلي از مرد به زن 2 برابر احتمال انتقال از زن به مرد ميباشد.

* ويروس HIV قادر است تا چندين روز در مقادير اندك باقي مانده خون درون سوزن سرنگ زنده بماند.

اما ويروس HIV از چه راههايي منتقل نميگردد:

1- بوسيدن و روبوسي: با وجودي كه در بزاق افراد آلوده مقادير اندكي ويروس HIV موجود ميباشد اما تاكنون موردي مبني بر آلوده شدن فردي از اين طريق گزارش نگرديده است. اما در صورتي كه فرد آلوده دچار ضايعات و زخمهاي دهاني مانند تبخال باشد و يا لثه هاي ناسالمي داشته باشد (داراي خونريزي) بوسيدن عميق ممكن است خطر آفرين باشد.

2- غلظت بالاي ويروس HIV در محيط آزمايشگاهي و تحت شرايط خاص (رطوبت و دماي مناسب و ثابت) قادر است تا 15 روز خارج از بدن انسان زنده مانده و قدرت آلوده كنندگي خود را حفظ كند. اما در شرايط عادي و محيط خارج از آزمايشگاه ويروس HIV بسيار آسيب پذير بوده و توسط آب داغ، صابون، الكل و كلر از بين ميرود.

3- ويروس HIV از طريق نيش پشه و يا ساير حشرات قابل سرايت نيست. از آنجايي كه اين ويروس در بدن پشه قادر به حيات نيست. ساير حشرات مانند: كنه، شپش، ساس، مگس و زنبور نيز قادر به انتقال اين ويروس نيستند.

4- شنا در استخر هاي عمومي و يا استفاده از جكوزي: خود آب داغ و همچنين مواد ضدعفوني كننده داخل آب استخرها (كلر) فورا ويروس HIV را نابود ميكنند.

5- تماس با حيوانات خانگي. ويروس HIV تنها بوسيله انسانها قابل سرايت ميباشد. بنابراين حيوانات اهلي و خانگي تهديد بشمار نمي آيند.

6- در تماسهاي روزمره مانند: در آغوش گرفتن، دست دادن، تماسهاي سطحي مانند لمس بدن فرد و يا لمس اشياء متعلق به فرد آلوده، تماسهاي فيزيكي مانند كشتي گرفتن سبب انتقال اين ويروس نميگردد.

7- به اشتراك گذاردن البسه، غذا و ظروف غذا (ليوان، بشقاب، قاشق و چنگال، كارد) و استفاده از توالت عمومي موجب سرايت ويروس HIV نميگردد.

8-ويروس HIV از طريق هوا، ب و غذا منتقل نمي گردد.

9- تتو (خالكوبي) كردن، الكتروليز كردن، تراشيدن مو و سوراخ كردن گوش نيز در صورتي كه سوزن و ديگر ابزارهاي مربوط به آنها پيش از استفاده كاملا استريل شده باشند (البته سوزن نو) جاي نگراني نيست. در آرايشگاهها حتما از نو بودن و غير مستعمل بودن تيغ خود تراش اطمينان حاصل كنيد.

10-استفاده از مسواك مشترك نيز در صورتي كه در موهاي آن خون باقي مانده باشد ميتواند خطر آفرين باشد. بنابراين هرگز از مسواك مشترك استفاده نكنيد.

11-از طريق ساير ترشحات و مايعات بدن فرد آلوده مانند ادرار، بزاق دهان (آب دهان)، استفراغ، اشك، عطسه، سرفه، مدفوع و عرق تا زماني كه در آنها خون مشاهده نگرديده است خطر انتقال ويروس HIV وجود ندارد.

12-در دندانپزشكي ها حتما از استريل بودن و ضد عفوني بودن كامل وسايل مورد استفاده اطمينان حاصل كنيد.

هر زمان بشر احساس مي کند به آرامشي و دستاوردي مهم دست يافته است . ناگهان با مشکلي بزرگتر و وحشت ناک تر مواجه مي شود . متاسفانه ايدز ، مولود تجدد و تمدن گريبان همه را گرفته است وگناهکار بي گناه از اين مشکل در رنج و عذاب اند.

    خوشبختانه قلعه مستحکم دين بعنوان بهترين بازدارنده در اين مورد مي باشد . با عنايت به جنبه هاي غير اخلاقي دخيل در انتقال ايدز روشن مي شود که دينداري و رعايت مسائل اخلاقي مي تواند حافظ مطمئني براي ما باشد.



   

طرح مسئله:

ويروس کوچکترين موجود زنده شناخته شده در عالم هستي مي باشد که مشکلات جديدي را براي بشر ايجاد کرده است. برخي ويروسهاي بيماريزاي عالمگير مي باشند وبرخي مربوط به مناطق خاص جغرافيايي مي باشند. براي مهار بيماري ها و عفونتهاي ويروس چند نکته را بايد مورد توجه قرار دهيم:

1- در مرحله اول بايد ساختمان و عملکرد و نحوه توليد مثل ويروس مطاله شود.

2- در مرحله بعدي راه هاي انتقال و مخازن ويروسي شناسايي شود.

3- مکايسم ايجاد بيماري و عفونت زايي به دقت شناسايي شود.

4- درمرحله آخر به راهکارهايي براي مبارزه با ويروس با توجه به برخي محدوديت ها آزمايش شود.

اکثر دانشمندان معتقدند که ويروسها در بيشتر موارد از موتاسيون سلولهاي يوکاريوتيک به وجود آمده اند. فاژهاي باکترياي در زمره کوچکترين ويروس ها قرار دارند و قرابت DNA نزديکي با ميزبانان باکترياي خود دارند.در ويروسهاي انساني نيز در بيشتر موارد اين امر صادق است.پس شناسايي و اجتناب از مواد يا اشعه هاي القا کننده موتاسيون يکي از راه هاي مهم و اساسي در مبارزه با توليد ويروسهاي جديد مي باشد.

ايدز مولود تمدن غربي امروزه به طور گسترده تمام جهان را در بر گرفته است. در کشور هاي آسيايي و آفريقايي شدت گسترش ايدز به علت فقر و کمبود مراقبت هاي بهداشتي از سرعت خيره کننده اي بر خوردار مي باشد.

در ايران به دليل پاره اي ملاحظات بي مورد افراد مبتلا به ايدز اطلاع دقيقي از آمار مبتلايان نيست . به همين ترتيب در رسانه هاي عمومي نيز به تفصيل در مورد ايدز بحث و بررسي نمي شود و مولود اين کم توجهي ها سبب نا آگاهي گسترده اي مي شود . پرداختن بي پرده و صريح به موضوع ايدز و با آموزش هاي اساسي از دوران خردسالي و نوجواني مي توان از گسترش ايدز و صرف هزينه هاي هنگفت درمان و کنترل افراد مبتلا به ايدز صرفه جويي کرد.

در عفونتها و بيماري هاي منتقله از راه هاي جنسي مانند ايدز بايد با فرهنگ سازي و ارائه آموزش هاي ويژه به مقابله با آنها پرداخت. براي حمايت از افراد مبتلا به ايدز يک سازمان جهاني با آرم روبان قرمز تشکيل شده است .تا حمايت هاي لازم را از اين افراد براي بهبودي و ساير مسائل مرتبط با ايدز انجام دهند.